اگرچه ممکن است موتور سواران به وسیله نقلیه جذاب و سریع خود افتخار کنند، اما بسیاری از افراد دیگر که تمایلی به موتور سواری ندارند، دیدگاه منفی به موتور سیکلت بنزینی دارند: موتورهای بنزینی، همان وسایل نقلیه کثیف، پر سر و صدا و تهاجمی در جاده های ما هستند. اما آیا این نظر واقعاً منصفانه است؟ واقعا می توان گفت که موتور سیکلت بنزینی عامل هوای آلوده است؟!
تهران با شهری شامل 9 میلیون شهروند، با گذر زمان، حتی شلوغ و شلوغ تر می شود و مردم شهرها و شهرستان های مجاور برای کار به این شهر مهاجرت می کنند. همان طور که در مطالعه بانک جهانی در سال 2018 میلادی اشاره شد، رشد سریع جمعیت به دلیل مهاجرت مداوم، رو به رشد شدن صنعت و ترافیک بالا بر مشکلات آلودگی پایتخت ایران می افزایند. در جلسه اخیر که توسط معاون فرماندار تهران عبدالرضا چراغعلی تشکیل شد، وضع قوانین سختگیرانه راهنمایی و رانندگی و قفل جزئی بخشی از گزینه های مورد بحث به عنوان راه حل مشکل بود.
با این حال، منابع رسمی گفتند که عدم هماهنگی بین دستگاه های مختلف دولت به منزله اجرای تصمیمات، سیاسی است. ماه گذشته، کمیته اضطراری آلودگی هوا در ایران، یک تعطیلی کامل دو روزه در تهران را پیشنهاد داده بود؛ اقدامی که گزارش شد با مخالفت مقامات ارشد دولت روبرو شد. به گفته ناظران، اجرای قانون هوای پاک سال 2017 میلادی نیز به دلیل عدم هماهنگی بین دستگاه های اجرایی مانند وزارت بهداشت، وزارت نفت، وزارت نیرو و شهرداری تهران با موانعی روبه رو شده است.
محمد جعفری، یک محقق و فعال با تمرکز بر موضوعات زیست محیطی گفت: “طبق قانون، شاخص های آلودگی موجود در کشور ایران، در گروه شرایط اضطراری قرار می گیرند که خواستار واکنش اضطراری از همه سازمان های مربوطه هستند.” مشکل آلودگی، علاوه بر هزینه های بهداشتی آن، به حساب دولت نیز خسارت وارد می کند. حسین شهیدزاده، رئیس شرکت کیفیت هوای تهران با اشاره به گزارش بانک جهانی 2018 ، هفته گذشته گفت که مشکل آلودگی هوای تهران سالانه 2.6 میلیارد دلار ضرر وارد می کند که روزانه 7 میلیون دلار ضرر دارد.
در هیچ کجا، هوای پاک از اهمیت بیشتری برخوردار نیست. کودکان به ویژه مستعد تأثیرات کیفیت پایین هوا هستند و آموزش برای جوانان هم برای بهبود شانس زندگی آن ها بسیار مهم است. ضروری است که هر فرصتی برای موفقیت به آن ها داده می شود و مسائلی خارج از کنترل آن ها که هوای ناپاک یکی از اصلی ترین آن هاست، از سر راه آنان برداشته شود. به دلیل این واقعیت که ما به طور متوسط حدود 90٪ از وقت خود را در خانه می گذرانیم (این تعداد از نیم قرن گذشته در حال افزایش است) ، اکنون بیش از هر زمان دیگری مهم است که کیفیت هوای تنفسی ما در از سطح بالایی برخوردار باشد.
حداقل در انگلستان، موتور سیکلت های بنزینی، نسبت کمی از ترافیک جاده ای را تشکیل می دهند – حدود 1٪ از کل کیلومترهای وسایل نقلیه سالانه. اکنون حدود یک میلیون موتور سیکلت بنزینی در جاده ها وجود دارد که تعداد عظیمی از آن ها در اواسط دهه 1990 میلادی پا به جاده ها گذاشته اند، اما هنوز هم زیر نظر دو دوره مالکیت در انگلستان، در اوج هستند؛ دهه 1960 و اواخر دهه 1970، موتور سیکلت های برقی توانستند خود را دز بین مردم نمایان کنند. اما شاید مهم ترین روند از نظر تأثیرات زیست محیطی این باشد که موتور سیکلت هایی که می خریم، هر ساله قدرت بیشتری پیدا می کنند. در سال 1994 میلادی، 200000 موتور سیکلت بنزینی با حجم موتور بالاتر از 500 سی سی وجود داشت. اما در سال 2003 میلادی، این رقم به 560،000 موتور سیکلت بنزینی رسید.
این سوال که موتور سیکلت بنزینی چقدر آلودگی ایجاد می کند، سوال ساده ای نیست. اکثر مردم تصور می کنند که موتور سیکلت های بنزینی باید آلودگی کمتری در هر کیلومتر نسبت به ماشین ها داشته باشند؛ فقط به این دلیل که بسیار سبک ترند و بنابراین باید سوخت کمتری مصرف کنند. این امر در رابطه با انتشار دی اکسیدکربن (CO2) درست است. به طور کلی، موتورهای بنزینی کلاس شهری / مسافربری نیمی از میزان انتشار CO2 توسط یک اتومبیل را منتشر می کنند. با این وجود، برخی از موتورهای با عملکرد بالا، باعث انتشار کربن دی اکسید بیشتر از اتومبیل های متوسط می شوند. این امر از نظر تأثیر تغییر اقلیم مثبت نیست؛ زیرا CO2 یک گاز گلخانه ای قابل توجه است. جایی که موتور سیکلت بنزینی نمره کمتری از نظر آلودگی در سطح زمین دارد و بنابراین، تأثیر مستقیم بر سلامتی – با انتشار میزان بالاتر هیدروکربن (HC) ، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و مونوکسید کربن (CO) این امر نگران کننده است؛ زیرا موتور سیکلت های بنزینی به طور فزاینده ای توسط مسافران شهری برای غلبه بر – و محدود کردن – ازدحام استفاده می شوند. (به خصوص در شهرهایی مثل لندن که موتور سیکلت ها مالیات شهری را پرداخت نمی کنند.)
دلیل این اختلاف این است که موتورهای موتورسیکلت هنوز از نظر بازده سوخت بسیار کمتر از اتومبیل های بنزینی پیشرفته هستند. مقاله ای که امسال توسط دانشمندان در آزمایشگاه های آزمایش و تحقیقات مواد فدرال سوئیس منتشر شد، عملکرد آلایندگی فردی هفت موتور سیکلت بنزینی را در مقایسه با عملکرد متوسط 17 خودروی بنزینی استاندارد “یورو III” فروخته شده در سال 2001 میلادی مقایسه می کند. میزان آلایندگی HC و CO “همه آن ها به طور قابل توجهی بیشتر از موتور سیکلت های بنزینی بود. به عنوان مثال، هنگام مقایسه Piaggio Vespa 124 سی سی 1997 در برابر اتومبیل های تحت رانندگی شهری، 1.7 برابر NOx بیشتر، اما 6.3 برابر CO2 کمتر از اتومبیل تولید کرد. با کمال تعجب، یک ماشین BMW 1130cc 1999 از نظر انتشار HC و CO با موتور سیکلت بنزینی قبلی هم تراز بود! اما در مورد انتشار NOx بسیار بهتر بود. پس همه این ها به نوع وسیله نقلیه نیز مرتبط هستند و تاثیر برند بر این اعداد ارقام را نمی شود نادیده گرفت.
خبر خوب این است که از سال جاری، بسیاری از وسایل نقلیه، از جمله برای اولین بار، موتور سیکلت های جدید، باید از استانداردهای جدید آلایندگی دقیق تری در بیشتر مناطق همانند اروپا پیروی کنند. قانون آلودگی صوتی هم اکنون بسیار سختگیرانه تر شده است؛ این امر از نظر تئوری، به حذف عملکرد غیرقانونی موتورهای بنزینی با اگزوز و صدا خفه کن ها که برای استفاده در جاده ها نیستند، کمک خواهد کرد. همچنین در سال آینده، اولین موتور سیکلت های “ترکیبی” و سلول سوختی مانند Vectrix Maxi-Scooter و دوچرخه ENV Intelligent Energy به بازار عرضه می شوند. خبر بهتر این است که حالا سر و کله نسل جدیدی از موتور سیکلت ها در بازار وسایل نقلیه پیدا شده است که از هر لحاظ، در حال رقابت با موتور سیکلت های بنزینی هستند. این موتور سیکلت ها با استفاده از برق حرکت می کنند و سوخت متفاوت این نوع از وسایل نقلیه، مزایای بی شماری را به آن ها بخشیده است.
فقط مسئله کاهش آلودگی هوا نیست که موتور سیکلت برقی را در مقابل موتور سیکلت بنزینی پیروز می کند. مسئله دیگری که موتور برقی و موتور بنزینی را از هم متمایز می کند، ایمنی جاده است. یک پنجم از کل مرگ و میرهای جاده ای در انگلیس، مربوط به موتور سواران است؛ حتی اگر فقط 1٪ از ترافیک جاده ها را تشکیل دهند. احتمال کشته شدن موتور سواران در جاده ها، پنج برابر بیشتر از تعداد خود موتور سواران است! هنگامی که وزارت حمل و نقل در سال 2005 میلادیی، به عنوان بخشی از “استراتژی موتورسواری” دولت این موضوع را بررسی کرد، دریافت که در تصادفات با اتومبیل (که 50 درصد از مرگ موتورسواران را تشکیل می دهد)، 61٪ موارد مسئول راننده ماشین بود. به طور کلی، هیچ شواهدی از ضرر سرعت بیشتر راجع به موتور سواران وجود نداشت. دوره های پیشرفته رانندگی و موتور سواری بیشتر و جدی تری این روزها برگزار می شود؛ اما شاید این ایده به تنهایی ایده چندان خوبی نباشد. تا زمانی که می دانیم وسایل نقلیه ای شبیه به موتور سیکلت های بنزینی، با خطرات کمتر وجود دارند، چرا روی سایر ایده ها سرمایه گذاری کنیم؟! بارها ثابت شده است که موتور سیکلت برقی می تواند از درصد تصادفات جاده ای و درون شهری بکاهد.
موتور سیکلت های بنزینی، سوخت کمتری نسبت به اتومبیل ها استفاده می کنند، در ایجاد ترافیک دخالت کمتری دارند ، باعث ازدحام کمتری می شوند، برای اشخاص ثالث خطر کمتری دارند، مواد غیر قابل بازیافت کمتری در ساخت خود دارند و فضای پارکینگ کمتری را اشغال می کنند. آن ها باعث می شوند شما احساس زنده بودن و در تماس بودن با دنیا داشته باشید و هیجان را تجربه کنید. موتور سیکلت های بنزینی در مقایسه با اتومبیل ها، هم از نظر تولید و هم از نظر سوخت برای محیط زیست آسیب کمتری دارند. ماشین ها مسافران بیشتری را حمل می کنند، اما در واقع بیشتر آن ها تک سرنشین هستند. همان طور که دیدید، موتورهای بنزینی همچین هم بی فایده نیستند؛ ولی در نظر داشته باشید که موتور برقی می تواند تمام این مزایا را بدون آلوده کردن هوا به شما هدیه کند. با این حساب، موتور سیکلت بنزینی عامل هوای آلوده و موتور برقی، عامل کاهش آن است!