لزوم اجرای قانون هوای پاک

قانون هوای پاک در تیرماه سال ۱۳۹۶ ، در مجلس شورای اسلامی مصوب شده است. این طرح بیشتر از آن جهت است که آلودگی هوا در بیشتر شهرهای ایران، به اوج خود رسیده و حتی در برخی از شهرها، تنفس در هوای آزاد به یک امر خطرناک تبدیل شده است. با لزوم اجرای قانون هوای پاک، امید است که این مشکل حل شده یا تا حدودی کمرنگ تر شود و مردم بتوانند با خیالی راحت و بدون ترس از ابتلا به بیماری های تنفسی، در فضای خارج از منزل خود نفس بکشند.

“هوای پاک” چیست؟

“هوای پاک” هوایی است که هیچ سطح مضر آلاینده ای در آن وجود ندارد و برای تنفس، بی خطر است و لزوم اجرای قانون هوای پاک اهمییت دارد. هوای حاوی آلودگی و مواد شیمیایی، برای تنفس مضر است و می تواند باعث ایجاد نقص و مشکلات بهداشتی گسترده ای شود.

مثالی برای نشان دادن اهمیت هوای پاک

یک مطالعه در سال 2015 میلادی در مجله اقتصاد و مدیریت محیط زیست نشان داد که بهبود کیفیت هوای داخل مدارس بر عملکرد دانش آموزان تأثیر مثبت می گذارد. جالب توجه است، یک پروژه نوسازی یک بار مصرف برای اهداف تهویه، همان تأثیر را در نمرات آزمون داشت که قابل مقایسه با کاهش اندازه کلاس از 24 به 15 دانش آموز بود. در زمانی که مدارس انگلستان دارای کلاس های رکوردی هستند، هوای پاک یک مزیت واقعی است.

تحقیقات دانشگاه ریدینگ ارتباط مستقیمی بین شرایط محیطی در کلاس های درس و عملکرد شناختی دانش آموزان نشان داد. این تحقیق نشان داد كه شرایط كیفیت هوا در 35٪ از ساعت كلاس برای اهداف كافی نیست، دانش آموزان و معلمان در معرض غلظت CO2 تا 3.5 برابر سطح توصیه شده 1500 ppm قرار دارند. در 8 مدرسه مورد آزمایش، زمان حافظه و عکس العمل کودکان مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که هر دو در معرض سطوح بالاتر CO2 در کلاس ها وضعیت بدتری دارند.

تاثیر هوای آلوده فقط بر یک گروه!

هوای پاک در کلاس ها یک روش ساده برای کاهش شیوع بیماری است. دانش آموزان دارای تراکم شغلی بالایی هستند؛ به طوری که کودکان نزدیک به یکدیگر نشسته اند. زمانی که والدین متوجه می شوند فرزندانشان بیمار هستند و آن ها را از مدرسه بیرون می آورند، به طور کلی خیلی دیر است – ویروس ها گسترش یافته اند. كودكان در حال رشد نیز در مقایسه با بزرگسالان در معرض آلودگی هوا هستند؛ زیرا در سنین پایین در معرض آلاینده ها شرایط قبلی را ملتهب می كنند و باعث آسیب طولانی مدت می شوند؛ اثراتی كه هنوز در حال مطالعه هستند. با این وجود، فکر کنید که هوای آلوده چه تاثیر عظیمی بر شهروندان دارد. هنگامی که به دائمی بودن تنفس این نوع هوا توسط افراد فکر می کنید، ماجرا حتی ترسناک تر هم می شود!

تهران، قطب اقتصادی یا آلودگی؟!

تهران، یک قطب اقتصادی شلوغ که توسط کوه های با شکوه البرز احاطه شده است، وضعیت قابل توجهی را برای برنامه ریزان شهری، سازمان های دولتی و محیط بانان به ارمغان آورده است و بسیار نگران کننده است. به گفته کارشناسان، یک لایه ضخیم دود در شهر برای ماه های زمستان، به دلیل پدیده ای به نام “وارونگی دما” به دام افتاده است. طلسم طولانی خشکی فقط باعث بدتر شدن این وضعیت می شود. طی چند هفته گذشته، هوای تهران و برخی دیگر از کلان شهرهای مهم در سراسر ایران به شدت آلوده شده است؛ به طوری که شاخص آلودگی، به طور خطرناکی به سطح بالایی رسیده است. شاخص کیفیت هوا (AQI) ، که سطح آلودگی هوا را اندازه گیری می کند، در هفته های اخیر شاهد یک اوج نگران کننده در پایتخت بوده و از آستانه 200 عبور کرده است و “به شدت آلوده است” ما با فروش موتور برقی هوای پاک میبخشیم.

لزوم اجرای قانون هوای پاک

سازمان بهداشت جهانی (WHO)  در سال 2018 میلادی، تهران را در رده “آلوده ترین شهرهای جهان” قرار داده است؛ در حالی که بانک جهانی در گزارش سال 2018 میلادی خود گفته است که سالانه 4000 مورد از 12000 مورد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در ایران مربوط به این شهر است. به گفته مقامات دولتی و دوستداران محیط زیست، امسال وضعیت هوا حتی بدتر هم بوده است؛ زیرا AQI نه تنها در تهران، بلکه در سایر شهرهای بزرگ مانند تبریز، اصفهان و مشهد نیز به بالاترین سطح خود رسیده است. هیچ آمار و ارقامی اخیر برای اثبات تأثیر آلودگی هوا در دسترس نیست؛ اما به گفته کارشناسان، مرگ و میر ناشی از بیماری های ناشی از آلودگی هوا، امسال بیشتر از سال های گذشته است. در میان نبرد علیه بیماری همه گیر COVID-19 ، افزایش سطح آلودگی یک چالش بزرگ تر برای سازمان های دولتی و متخصصان مراقبت های بهداشتی با افزایش تعداد موارد بستری ها است.

وضعیت وخیم

بر اساس گزارش های اخیر منتشر شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ساکنان تهران در چند ماه گذشته نسبت به مدت همین ماه ها در سال گذشته، هوای آلوده تری را استشمام کرده اند. در کل ماه دسامبر، AQI در “منطقه قرمز” (151-200) ، یعنی “ناسالم” باقی مانده است. در برخی از روزها، این شاخص حتی رقم 300 را نیز رد کرده که این وضعیت، “خطرناک” تلقی می شود. به گفته کارشناسان محیط زیست، سرچشمه آلاینده های اصلی شامل منابع متحرک مانند ترافیک وسایل نقلیه و منابع ثابت مانند پالایشگاه های نفت، نیروگاه ها و صنایع تولیدی است.

نظر برخی متخصصان

وزیر نفت ایران، بیژن نامدار زنگنه اخیراً با اظهار این كه كمبود سوخت، نیروگاه های برق را مجبور به استفاده از گازوئیل تصفیه شده و مازوت، یك مازوت بی كیفیت كرده است، خشم خود را نشان داد. وی گفت: “این یک گزینه ایده آل نیست. منبع اصلی سوخت نیروگاه ها دیزل یورو -7 است، اما برای ادامه کار گیاهان از مازوت استفاده می شود.”

مسعود فرهمند، یک کارشناس محیط زیست از تهران گفت که مقامات باید “اقدامات جدی” از جمله محدودیت در وسایل نقلیه شخصی و مصرف مازوت را به طور جدی اجرا کنند. وی به برخی از منابع گفت: “این یک وضعیت اضطراری با تمام استانداردهای زیست محیطی است.” “این مشکلی است که هر ساله تکرار می شود و امسال، وضعیت بسیار نگران کننده ای شده است.”

نگرانی و زنگ خطر

در حالی که زنگ هشدار توسط مقامات مربوطه و دوستداران محیط زیست به صدا درآمده است، به نظر می رسد ترکیبی از بلاتکلیفی و بی تفاوتی دولت برای اجرای اقدامات قانونی وجود دارد. مقامات وزارت بهداشت ایران اخیراً با صدور یک توصیه بهداشتی، از گروه های پر خطر با بیماری های قلبی عروقی یا تنفسی یا افراد مسن و کودکان خواسته اند که سعی کنند فقط در موارد ضروری از خانه خارج شوند. در طی روزهای اخیر، گزارش هایی مبنی بر افزایش میزان بستری شدن در بیمارستان ها، عمدتاً با شکایت مربوط به بیماری های تنفسی و قلبی، گزارش شده است.

شرایط بحرانی تر با وجود عوامل دیگر

در حالی که موارد ویروس کرونا در ایران در هفته های اخیر شاهد کاهش قابل توجهی بوده است، اما مقامات نسبت به اوج دوباره آن، به ویژه با نوع ویروس انگلیسی در کشور، هشدار داده اند. روز چهارشنبه، آیت الله جنتی که رئیس عالی ترین نهاد نظارتی شورای نگهبان است، افزایش سطح آلودگی را “یک وضعیت نگران کننده” توصیف کرد و خواستار اقدام ارگان های مربوطه شد.

آرش حسینی، رئیس کمیته محیط زیست در شورای شهر تهران، همچنین از نمایندگان مجلس خواسته است تا مکانیزمی برای شناسایی منابع آلودگی و تعیین مجازات ها در نظر بگیرند. همچنین خواستارهای فزاینده ای در مورد اجرای دقیق قانون هوای پاک برای جلوگیری از مصرف روغن مازوت وجود دارد که به عنوان یکی از عوامل اصلی مسئولیت مشکل آلودگی دیده می شود.

اجرای قانون هوای پاک

نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: طبق ماده ۱۸ قانون هوای پاک، وزارت نفت مکلف است حداکثر ۳ سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون، سوخت تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید را مطابق با استاندارد ملی مصوب، عرضه کند. این نماینده با تاکید بر این که پس از گذشت 3 سال از تصویب شدن قانون هوای پاک وزارت نفت سوخت با استاندارد ملی مصوب را تولید و توزیع نکرده است، عنوان کرد: سوخت تحویلی به برخی نیروگاه‌ها حاوی بیش از صد برابر حد مجاز و استاندارد دی اکسید گوگرد بوده که منجر به آلودگی‌های زیست محیطی عدیده‌ ای می‌شود.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی در ای خصوص گفت: به دلیل عدم اجرای ماده ۱۸ قانون هوای پاک در خصوص توزیع سوخت استاندارد مصوب، از وزیر نفت در کمیسیون مربوطه سوال مطرح می‌شود. عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در راستای این قانون گفت: سوخت تحویلی به برخی نیروگاه ها حاوی بیش از صد برابر حد مجاز و استاندارد دی اکسید گوگرد بوده که منجر به آلودگی های زیست محیطی می شود.

نتیجه می گیریم که …

ادامه مبارزه با تغییرات آب و هوایی، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی، بهبود شرایط کار برای میلیون ها نفر – لیستی چشمگیر از دستاوردهایی که طی چند دهه گذشته همه به طور مشترک مسئول آن بوده ایم. هدف بعدی چیست؟ چیزی که به تک تک ما مربوط می شود – هوای پاک. مقابله با آلودگی هوا، یکی از بزرگ ترین چالش های نسل ما خواهد بود. بنابراین، لزوم اجرای قانون هوای پاک و موارد مانند آن می تواند مسیر را برای نسل آینده، هموارتر کند.